Η δραστηριότητα και η επίδοση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ) στα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ καταγράφεται στην ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2018/2019 (Annual Report on European SMEs 2018/2019), η οποία δημοσιεύθηκε πρόσφατα. Η έκδοση εστιάζεται στα αποτελέσματα που αφορούν στην έρευνα & ανάπτυξη και την καινοτομία των ευρωπαϊκών ΜμΕ. Σύμφωνα με την έκθεση, για πρώτη φορά μετά το 2008, ο τομέας των ΜμΕ σε όλες τις χώρες της ΕΕ αναπτύσσεται και παρουσιάζει αυξημένους δείκτες όσον αφορά την απασχόληση και την προστιθέμενη αξία.
Η ετήσια έκθεση για τις ευρωπαϊκές ΜμΕ αποτελεί τμήμα της Αξιολόγησης της Απόδοσης των ΜμΕ (SME Performance Review), ένα από τα κύρια εργαλεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την παρακολούθηση της προόδου των χωρών όσον αφορά την υλοποίηση της πρωτοβουλίας Small Business Act (SBA). H έκθεση παρέχει μια συνοπτική εικόνα του μεγέθους, της δομής και της σημασίας των ΜμΕ στην ευρωπαϊκή οικονομία, με στοιχεία για τις παρελθούσες και μελλοντικές επιδόσεις των ΜμΕ από το 2008. Η έκθεση επικεντρώνεται στις ΜμΕ, που δραστηριοποιούνται σε όλους τους τομείς της οικονομίας εκτός του χρηματοπιστωτικού τομέα (non-financial business sector, NFBS).
Οι τρεις βασικοί δείκτες που χρησιμοποιούνται όσον αφορά τις οικονομικές επιδόσεις των επιχειρήσεων, είναι ο αριθμός των ΜμΕ, τα επίπεδα απασχόλησης και η προστιθέμενη αξία (που ορίζεται ως το ακαθάριστο εισόδημα από λειτουργικές δραστηριότητες, αφού αφαιρεθούν οι λειτουργικές επιδοτήσεις και οι έμμεσοι φόροι).
Με βάση τα ευρήματα της έκθεσης, επιβεβαιώνεται η ανοδική πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας για το 2016-2018 χάρη στη συνεισφορά των ΜμΕ, καθώς οι τρεις βασικοί δείκτες σημείωσαν σημαντική βελτίωση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.
Σύμφωνα με την έκθεση, το 2018 καταγράφονται περισσότερες από 25 εκατ. ΜμΕ στην ΕΕ-28, που αντιστοιχούν στο 99,8% όλων των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, οι οποίες παράγουν το 56,4% της προστιθέμενης αξίας και το 66,6% της απασχόλησης στον NFBS. Οι 2 στους 3 εργαζόμενους στην Ευρώπη απασχολούνται σε μικρομεσαία επιχείρηση, ενώ από αυτούς τους 2 εργαζόμενους η συντριπτική πλειοψηφία εργάζεται σε πολύ μικρή επιχείρηση (με λιγότερους δηλαδή από 10 υπαλλήλους). Παράλληλα, η ανάκαμψη από τη κρίση του 2008 συνεχίζεται σχεδόν σε όλους τους κλάδους και τομείς της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Μερικά από τα σημαντικά στοιχεία που προκύπτουν από την έκθεση για τις ευρωπαϊκές ΜμΕ είναι τα ακόλουθα:
-
Οι ΜμΕ έχουν μεγαλύτερη συνεισφορά στην αύξηση της προστιθέμενης αξίας (60%) της ευρωπαϊκής οικονομίας (NFBS) (2016-2018). Συγκεκριμένα οι πολύ μικρές επιχειρήσεις παράγουν το 28,5% αυτής της αύξησης, ενώ οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις παράγουν το 16,9% και 14,1% αντίστοιχα.
- Η μεγαλύτερη αύξηση στην προστιθέμενη αξία και την απασχόληση στις ευρωπαϊκές ΜμΕ οφείλεται στις βιομηχανίες χαμηλής έντασης γνώσης.
- Η παραγωγικότητα της εργασίας έχει βελτιωθεί, κυρίως λόγω της αύξησης της προστιθέμενης αξίας. Οι επιδόσεις των ευρωπαϊκών ΜμΕ ήταν σημαντικά καλύτερες από τις αντίστοιχες των ιαπωνικών και αμερικανικών ΜμΕ, όσον αφορά την αύξηση της απασχόλησης και τον αριθμό επιχειρήσεων.
- Για πρώτη φορά το 2018 παρατηρείται αύξηση στην προστιθέμενη αξία και την απασχόληση των ΜμΕ σε όλες τις χώρες μέλη της ΕΕ. Συνολικά, εντός του 2018 η προστιθέμενη αξία των ΜμΕ αυξήθηκε κατά 4,1% και η απασχόληση κατά 1,8% στις 28 χώρες της ΕΕ. Σε αυτό το αποτέλεσμα συνέβαλαν κυρίως οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, καθώς κατέγραψαν τη μεγαλύτερη αύξηση σε προστιθέμενη αξία και απασχόληση σε σχέση με όλες τις κατηγορίες ΜμΕ.
- Οι τάσεις για καινοτομικές δραστηριότητες ποικίλουν σημαντικά μεταξύ των χωρών μελών. Σχεδόν το 50% των ευρωπαϊκών ΜμΕ είχε κάποια καινοτομική δραστηριότητα την περίοδο 2014-2016 (τελευταία έτη για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία). Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες που το ποσοστό καινοτομικών ΜμΕ αυξήθηκε σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.
- Οι 8 από τις 30 κορυφαίες start up επιχειρήσεις του κόσμου έχουν έδρα την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν και λες οι ευρωπαϊκές start ups έχουν κορυφαίες επιδόσεις στους δείκτες χρηματοδότησης, διασύνδεσης και γνώσης.
Η έκθεση υποδεικνύει μια διττή πολιτική προσέγγιση - από την ΕΕ ως μέρος μιας νέας στρατηγικής για τις ΜμΕ και από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο των στρατηγικών καινοτομίας και ΜμΕ – η οποία θα είναι περισσότερο ευνοϊκή για την τόνωση της καινοτομίας από τις ΜμΕ. Οι βελτιώσεις στο γενικό περιβάλλον καινοτομίας (όπως η βελτίωση της ποιότητας των εθνικών ερευνητικών συστημάτων) θα έχουν σημαντικές δευτερογενείς επιπτώσεις και θα τονώσουν την καινοτομία από τις ΜμΕ, ιδίως σε εκείνα τα κράτη μέλη που έχουν τις μικρότερες επιδόσεις στον πίνακα αποτελεσμάτων καινοτομίας της ΕΕ.
Αυτές οι ευρύτερες πολιτικές θα πρέπει να συνοδεύονται με πολιτικές που στοχεύουν άμεσα και στις καινοτόμες ΜμΕ και σε εκείνες που δεν σχεδιάζουν, βραχυπρόθεσμα, δραστηριότητες καινοτομίας (όπως: χρηματοδότηση μέσω grants, vouchers, tax credits). Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να παρέχεται υποστήριξη στις ΜμΕ να έχουν πρόσβαση στις δεξιότητες που απαιτούνται για τις δραστηριότητές τους στον τομέα της καινοτομίας, καθώς και ευκαιρίες για mentoring, συμβουλευτικές υπηρεσίες και δικτύωση. Η δημόσια χρηματοδότηση ορισμένων δραστηριοτήτων καινοτομίας των ΜμΕ θα ήταν ιδιαίτερα πολύτιμη στα κράτη μέλη, όπου η χρηματοδότηση αυτή έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, με βάση στοιχεία της ΕΕ (Small Business Act - fact sheet), οι ΜμΕ αντιπροσωπεύουν το 63,5% της συνολικής προστιθέμενης αξίας της χώρας, με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο να βρίσκεται στο 56,4%, ενώ ευθύνονται για το 87,9% της ελληνικής απασχόλησης, ποσοστό αρκετά υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι στο 66,6%. Σε κάθε ελληνική ΜμΕ αντιστοιχούν κατά μέσο όρο 2,6 εργαζόμενοι, αριθμός μικρότερος σε σχέση με τον αντίστοιχο για τη μέση ευρωπαϊκή ΜμΕ (3,9 εργαζόμενοι).
Με βάση τα σχετικά στοιχεία, οι ελληνικές ΜμΕ δείχνουν σαφή σημάδια ανάκαμψης με θετικές προοπτικές για το μέλλον, αλλά ακόμα δεν έχουν επανέλθει στα επίπεδα πριν τη κρίση του 2008. Αξίζει να αναφερθεί ότι αναμένονται περίπου 284.400 νέες θέσεις εργασίας έως τα τέλη του 2020, ιδιαίτερα στις πολύ μικρές επιχειρήσεις.